Top 5 lỗi thường gặp khi đo độ nhám và cách phòng tránh

Độ nhám bề mặt là một trong những chỉ tiêu quan trọng trong gia công cơ khí chính xác và kiểm tra chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, trên thực tế, quá trình đo độ nhám có thể gặp nhiều sai lệch nếu không tuân thủ đúng quy trình. Là chuyên gia hiệu chuẩn và kiểm định hơn 10 năm, MEB đã gặp không ít trường hợp các nhà máy mắc phải những lỗi tưởng chừng đơn giản nhưng ảnh hưởng lớn đến kết quả đo. Dưới đây là 5 lỗi phổ biến và cách phòng tránh hiệu quả.

1. Không chuẩn bị bề mặt đo đúng cách

Lỗi: Bề mặt còn dính dầu, bụi hoặc mạt kim loại khiến cảm biến bị nhiễu khi quét.

Hậu quả: Kết quả đo thiếu chính xác, độ nhám cao bất thường.

Giải pháp:

Lau sạch bề mặt bằng cồn isopropyl.
Dùng khí nén thổi sạch bụi mịn.
Đảm bảo mẫu được cố định chắc chắn trước khi đo.

2. Chọn sai tiêu chuẩn và thông số đo

Lỗi: Không xác định đúng thông số cần đo (Ra, Rz, Rq…) hoặc tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng (JIS, ISO, DIN…).

Hậu quả: Dữ liệu đo không thể dùng để đánh giá chất lượng theo yêu cầu kỹ thuật.

Giải pháp:

Tham khảo bản vẽ kỹ thuật hoặc yêu cầu từ khách hàng.
Cấu hình máy đo theo đúng tiêu chuẩn cần sử dụng.
Với các sản phẩm xuất khẩu, ưu tiên tiêu chuẩn ISO hoặc DIN.

3. Sử dụng đầu đo không phù hợp

Lỗi: Dùng đầu đo độ nhám không đúng biên dạng hoặc bị mòn.

Hậu quả: Làm sai lệch biên dạng thực tế của bề mặt, giảm độ chính xác.

Giải pháp:

Thường xuyên kiểm tra và hiệu chuẩn đầu đo.
Sử dụng đầu đo mới khi có dấu hiệu mòn hoặc trầy xước.
Chọn đầu đo có bán kính phù hợp với vật liệu và biên dạng sản phẩm.

4. Không hiệu chuẩn thiết bị định kỳ

Lỗi: Máy đo độ nhám không được hiệu chuẩn định kỳ hoặc sử dụng vượt quá thời hạn.

Hậu quả: Kết quả sai lệch có thể dẫn đến sản phẩm không đạt chuẩn mà không được phát hiện.

Giải pháp:

Lập kế hoạch hiệu chuẩn định kỳ (thường là mỗi 6–12 tháng).
Gửi thiết bị tới đơn vị hiệu chuẩn có chứng chỉ ISO 17025.
Ghi nhật ký hiệu chuẩn và tình trạng thiết bị định kỳ.

5. Đo tại vị trí không đại diện

Lỗi: Đo độ nhám ở vị trí không phản ánh đúng đặc trưng của toàn bề mặt gia công.

Hậu quả: Báo cáo sai chất lượng thực tế.

Giải pháp:

Lấy mẫu đo tại nhiều vị trí theo sơ đồ quy định.
Với các chi tiết có yêu cầu đặc biệt, tuân thủ vị trí đo đã được quy định trong bản vẽ.
Sử dụng phần mềm phân tích đi kèm để xử lý số liệu đo toàn diện hơn.

✅ Lời khuyên từ chuyên gia:

Việc đo độ nhám không chỉ đơn giản là đặt thiết bị lên bề mặt và nhấn nút. Đó là một quy trình yêu cầu kỹ thuật, sự cẩn trọng và hiểu rõ nguyên lý thiết bị. Hãy đầu tư vào việc đào tạo nhân sự, bảo trì thiết bị định kỳ và áp dụng quy trình kiểm soát chất lượng chuyên nghiệp – đó là cách duy nhất để đảm bảo kết quả đo tin cậy và sản phẩm đạt chuẩn ngay từ lần đầu.

👉 Theo dõi MEB để đọc thêm các bài viết chuyên sâu về kỹ thuật đo lường, hiệu chuẩn và quản lý chất lượng thiết bị đo trong công nghiệp.